Lootboxes en online gokken: wat en waarom?

Videogames gebruiken steeds meer een verborgen vorm van inkomstengenerering via lootboxes en dat is ook wereldwijd verschillende overheden opgevallen. In België werden videogames met lootboxes al in 2018 verboden, iets wat in Nederland recent ook besloten werd. In Australië opteren ze dan weer voor een 18+-classificatie, mede omdat het een verborgen manier van online gokken zou zijn. Wat zijn lootboxes, waarom vormen ze een probleem en wat zijn nu de regels voor videogames met lootboxes in de verschillende landen?

Veel videogames gebruiken een soort schatkistjes, lootboxes genoemd, die willekeurige, virtuele beloningen bevatten. Dit kan gaan van een pack met zeldzame voetballers in FIFA, of de kans op een sterk wapen in Fortnite. Aangezien de spelers op voorhand niet (altijd) weten wat er in deze schatkistjes zit, wordt dit door partijen als CasinoScout.nl en de Kansspelautoriteit  gezien als een vorm van gokken. Zolang deze aangekocht kunnen worden met virtueel geld dat in het spel zelf verdiend wordt, is er geen probleem. Maar heel veel games gebruiken dit tegenwoordig als een manier van inkomstengenerering, waarbij de spelers - vaak minderjarigen - deze lootboxes moeten aankopen met echt geld. 

Het grootste doelpubliek van deze games zijn minderjarigen en door de aanwezige gokelementen werken deze lootboxes enorm verslavend. Bijgevolg worden heel veel gezinnen op die manier opgezadeld met onverwachte, hoge facturen. Volgens de Consumentenbond en verschillende andere consumentenorganisaties in Nederland gebruiken de aanbieders van videogames timers om deze lootboxes te verkopen, waardoor spelers bang zijn om voordelen mis te lopen en het gevoel krijgen dat ze de schatkistjes moeten aanschaffen om het spel goed te kunnen spelen. Verder blijkt dat de bedrijven de werkelijke kosten ervan vaak verdoezelen door denkbeeldige valuta te gebruiken. Ook zijn ze niet transparant over de winkansen en misleiden ze op die manier de jonge spelers. De lootboxes hebben te veel elementen die op online gokken lijken, blijkt uit onderzoek dat door CasinoScout.nl is uitgevoerd.

Uit een rapportage van CasinoScout.nl over lootboxes blijkt dat er in landen verschillende regels zijn met betrekking tot gokken en lootboxes. In België en Nederland zijn games met lootboxes verboden omdat het in strijd is met de Wet op de Kansspelen. Volgens de Belgische Kansspelcommissie zijn lootboxes onwettig als ze kunnen gekocht worden met geld, en als toeval een rol speelt bij het verkrijgen van de inhoud. Ook in Nederland denken ze er zo over: als de inhoud ervan enkel met echt geld te verkrijgen is, geldt het als een gokmechanisme. Verder heeft het Duitse parlement een jeugdbeschermingswet aangenomen om de verkoop van videogames met lootboxes aan minderjarigen te verbieden. Momenteel wordt op Europees niveau gekeken naar het verbod zodat alle lidstaten dezelfde regels hanteren, aangezien er een interne markt is.

In Australië zullen ze strengere leeftijdsclassificaties invoeren voor games met lootboxes, waaronder FIFA en de NBA 2K-games, als de door de federale regering voorgestelde wijzigingen worden goedgekeurd.